မတ္လ ၆
ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ ျဖစ္ပြားေနသည့္ သက္ငယ္မုဒိမ္းမႈမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ လာမည့္ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္အစည္းအေ၀းတြင္ အဆုိတင္သြင္းသြားမည္ဟု မုိးေကာင္းၿမိဳ႕နယ္ အမွတ္ ၂ မဲဆႏ္ၵနယ္မွ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္ေဒၚျမေသြးစံက ေျပာသည္။
“လာမယ့္ လႊတ္ေတာ္မွာတင္ဖုိ႔ ရွိပါတယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာရွိတဲ့ ၿမိဳ႕နယ္တုိင္းအတြက္ လုပ္သြားမယ္”ဟု ေဒၚျမေသြးစံက ရွင္းျပသည္။
သက္ငယ္မုဒိမ္းမႈ က်ဴးလြန္သူမ်ားကုိ ေသဒဏ္ေပးေရးအတြက္ ျမန္မာႏုိင္ငံရိွ အခ်ိဳ႕ၿမိဳ႕မ်ားတြင္ ဆႏ္ၵျပျခင္းမ်ားႏွင့္ လက္မွတ္ေကာက္ခံသည့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ား ျပဳလုပ္ေနၾကသည္။
ထိုလုပ္ေဆာင္မႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ သက္ငယ္မုဒိမ္းမႈ ျဖစ္ပြားျခင္းမ်ား ေလ်ာ့က်လာေစရန္ အျပစ္က်ဴးလြန္သူမ်ား ေနာင္ၾကဥ္ေလာက္သည့္ ျပစ္ဒဏ္သို႔မဟုတ္ေသဒဏ္ စသည့္ျပစ္ဒဏ္မ်ား ခ်မွတ္သင့္သည္ဟု ေဒၚျမေသြးစံက ေျပာသည္။
“ဒါမွ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာလည္း ပေပ်ာက္လာမွာ။ နည္းနည္း မွတ္သားေလာက္တဲ့ ျပစ္ဒဏ္ကို ေတာင္းခ်င္တာေပါ့။ အဲ့ဒါေၾကာင့္ ဒီကေနၿပီး လက္မွတ္ထုိးၿပီး ေတာင္းဖုိ႔အတြက္ တုိင္ပင္ထားတာေတြ ရိွတယ္”ဟု ၎က ဆက္လက္ေျပာသည္။
ထိုကဲ့သို႔ပင္ အထက္တန္းေရွ႕ေန ေဒၚဆာလီေထြကလည္း “သက္ငယ္မုဒိမ္းဆိုတာ တိရစၦာန္ေတာင္မလုပ္တဲ့ အလုပ္ကိုလုပ္တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ေသဒဏ္ေပးကို ေပးသင့္တယ္။ မဟုတ္ရင္ ေထာင္တစ္သက္တစ္ကၽြန္းေပါ့”ဟု ျမစ္ႀကီးနားသတင္းဂ်ာနယ္သို႔ ေျပာသည္။
ထိုသို႔ ႀကီးေလးသည့္ ျပစ္ဒဏ္မ်ိဳးမခ်ဘဲ ေပါ့ေလ်ာ့သည့္ျပစ္ဒဏ္မ်ား ခ်မွတ္လိုက္မည္ဆိုပါက ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူအေနျဖင့္ကေလးငယ္ကုိ ျပန္လည္ အႏ္ၲရာယ္ျပဳႏုိင္သည့္အတြက္ ေနာက္ထပ္က်ဴးလြန္မည့္သူမ်ား မက်ဴးလြန္ရဲေအာင္ေသဒဏ္(သုိ႔မဟုတ္) ေထာင္တစ္သက္တစ္ကြ်န္း ခ်မွတ္ရန္လုိအပ္ေၾကာင္း အထက္တန္းေရွ႕ေနတစ္ဦးျဖစ္သူ ေဒၚဆာလီေထြက ထပ္မံေျပာဆုိသည္။
“ေပါ့ေပါ့ေလ်ာ့ေလ်ာ့ပဲ လုပ္လိုက္ရင္ သူေထာင္က ျပန္လြတ္လာတဲ့အခါ ကေလးကို အႏၱရာယ္ျပဳႏိုင္တယ္။ ေထာင္ ၁၀ ႏွစ္ က်တယ္ပဲ ထားဦးေတာ့ လြတ္လာတဲ့အခါ ကေလးက အသက္ ၁၄ ႏွစ္အရြယ္ေလာက္ပဲ ရွိဦးမယ္။ အဲဒီအခါျပန္ၿပီး ကလးအတြက္ စိုးရိမ္ရတယ္”ဟု ေဒၚဆာလီေထြက ရွင္းျပသည္။
ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္အတြင္း သက္ငယ္မုဒိမ္းမႈ ၂၁ မႈ ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ အတြင္း၌ ၃ မႈ ျဖစ္ပြားခဲ့ေၾကာင္း ရဲစခန္းမွ ရရွိသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားအရ သိရသည္။
မုိုးေကာင္းၿမိဳ႕နယ္တြင္ ယခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂၅ ရက္က အသက္ ၁၀ ႏွစ္အရြယ္ စတုတ္ၳတန္း ေက်ာင္းသူတစ္ဦးအား အဓမၼျပဳက်င့္၍ သတ္ျဖတ္မႈ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသးသည္။ထိုေက်ာင္းသူအား သားမယားအျဖစ္ ျပဳက်င့္သတ္ျဖတ္ခဲ့သူ ၂ ဦးကို မုိးညွင္းအက်ဥ္းေထာင္တြင္ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားစဥ္ တစ္ဦးမွာ မတ္လ ၆ ရက္ နံနက္က မိမိကိုယ္မိမိ ႀကိဳးဆြဲခ်ေသဆုံးသြားခဲ့ေၾကာင္း မုိးညႇင္းၿမိဳ႕မရဲစခန္းမွ သိရသည္။
“ဒါမ်ိဳးကိစ္ၥႀကီးက ေတာ္ေတာ္ေလးကို ဆုိးရြားတယ္။ ဘယ္ကေလးကုိမွ ထပ္မျဖစ္ေစခ်င္ေတာ့ဘူး။ ကေလးေတြဆုိတာ အျပစ္ကင္းတဲ့သူေတြပဲ။ သူတို႔မွာ ဘာဆြဲေတာင္မႈမ်ိဳးမွ မရိွဘူး။ က်ဴးလြန္သူေတြကို လူစိတ္မရိွတဲ့ လူလုိ႔ပဲ ေျပာပါရေစ။ သူတို႔ကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ အေရးယူေပးပါလုိ႔ ေတာင္းဆုိခ်င္တယ္”ဟု ေတးသံရွင္တစ္ဦးျဖစ္သူ မရန္ဆုိင္းေနာ္က ျမစ္ႀကီးနားသတင္းဂ်ာနယ္သို႔ ေျပာသည္။
၂၀၁၆ ခုႏွစ္တြင္ ကခ်င္ျပည္နယ္၌ အသက္ ၁၆ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးသူငယ္မ်ား မုဒိမ္းျပဳက်င့္ခံရသည့္အမႈ ၁၄ မႈရိွခဲ့ၿပီး ၂၀၁၇ ခုႏွစ္တြင္ ၇ မႈ တုိးမ်ားလာခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။
အဆိုပါ အမႈမ်ားသည္ မိဘမ်ားႏွင့္ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ အမႈဖြင့္တုိင္တန္းလာမႈေၾကာင့္ ရဲစခန္းသုိ႔ ေရာက္ရိွလာသည့္ အမႈမ်ားျဖစ္ၿပီး အမ်ားစုေသာ သက္ငယ္မုဒိမ္းမႈမ်ားမွာ ရွက္ေၾကာက္ျခင္းအျပင္ အျခားေနာက္ဆက္တြဲ ရင္ဆိုင္ရမည့္ ျပႆနာမ်ားေၾကာင့္ ရဲစခန္းသို႔ လာေရာက္အမႈဖြင့္ တိုင္တန္းျခင္းမရွိဘဲေပ်ာက္ကြက္သြားေလ့ရွိေၾကာင္း အျဖစ္ပ်က္မ်ားကို ၾကားဖူးသူမ်ား၏ေျပာၾကားခ်က္အရ သိရသည္။
“အရင္ေခတ္ကလုိမ်ိဳး ေၾကာက္စိတ္ေတြ အကုန္လုံးကို ပယ္ေဖ်ာက္ၿပီးမွ ေနာက္ထပ္ဆုိတဲ့ဟာမ်ိဳး မေပၚလာေအာင္ေတာ့ ေဖာ္ထုတ္တုိင္တန္းၿပီး ႀကီးေလးတဲ့ျပစ္ဒဏ္ေပးဖုိ႔အတြက္ ေျပာေစခ်င္တယ္။ စုေပါင္းလုပ္မွ ေအာင္ျမင္မယ္။ ရွက္တာေၾကာက္တာနဲ႔ မေျပာရဲဘဲေနရင္ေနာက္ထပ္ ထပ္ေပၚလာဦးမွာပဲ” ဟု ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္ ေဒၚျမေသြးစံကေျပာသည္။
ထုိ႔အျပင္ သက္ငယ္မုဒိမ္းမႈႏွင့္ ပတ္သက္သည္မ်ားကို ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္အထိ တင္ျပသြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း မိုးေကာင္းၿမိဳ႕နယ္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ေဒါက္တာခင္မႀကီးက ေျပာသည္။
“အခု အမ်ိဳးသမီးလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြ အားလံုးသက္ငယ္မုဒိမ္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘယ္လို တင္မလဲ ဘယ္လိုလုပ္ၾကမလဲ အဆိုတင္မလားေမးခြန္းတင္မလားဆိုၿပီးေဆြးေႏြးဖို႔ တိုင္ပင္ေနၾကတယ္”ဟု ေဒါက္တာခင္မႀကီးက ျမစ္ႀကီးနားသတင္းဂ်ာနယ္သို႔ ေျပာသည္။
အလားတူပင္ သက္ငယ္မုဒိမ္းမႈ ျဖစ္ေပၚေစတတ္သည့္ အေၾကာင္းအရင္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ျပည္သူလူထုအား အသိပညာေပးျခင္း၊ မိဘမ်ားအား ပညာေပးျခင္း၊ ကေလးမ်ားအား အသိပညာေပး ေဟာေျပာျခင္းမ်ားႏွင့္ တာ၀န္ရွိပုဂိ္ၢဳလ္မ်ားျဖစ္သည့္ ရပ္ကြက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး၊ လူမႈေရးအသင္းအဖြဲ႕ တို႔ကုိလည္း ႀကိဳတင္ကာကြယ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ပါ၀င္ႏိုင္ရန္ ေဟာေျပာေဆြးေႏြးျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္သြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း သူမကထပ္မံေျပာဆုိသည္။
ထို႔အျပင္ ကေလးသူငယ္ အခြင့္အေရးအပါအ၀င္ ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ ျဖစ္ပြားေနသည့္ အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရး၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္ျခင္း၊ အိမ္တြင္းအၾကမ္းဖက္ျခင္း၊ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ က်ဴးလြန္မႈအခြင့္အေရးမ်ား ခ်ိဳးေဖာက္ခံေနရမႈမ်ားကို ကုိင္တြယ္ႏုိင္ရန္ ကခ်င္ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္တြင္ ေကာ္မတီတစ္ရပ္ ဖြဲ႕စည္းရန္ အႀကံဳျပဳဖူးေၾကာင္း အင္ဂ်န္ယန္းၿမိဳ႕နယ္ အမွတ္ ၂ မဲဆႏၵနယ္မွ ျပည္နယ္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ေဒၚမရန္ဂ်ာဆုိင္းေခါန္က ေျပာသည္။
“ဒီဟာကုိ ကုိင္တြယ္ဖုိ႔အတြက္ လႊတ္ေတာ္မွာ ေကာ္မတီတစ္ရပ္ ဖြဲ႕စည္းဖုိ႔ဆုိၿပီး အႀကံျပဳဖူးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျပည္နယ္ရဲ႕ လႊတ္ေတာ္အေျခအေနကလည္း ကုိယ္စားလွယ္ ၅၃ ဦးပဲရိွေနေတာ့ ေကာ္မတီတစ္ရပ္ရိွတာေတာင္မွ အစည္းအေ၀းလုပ္ဖုိ႔ အထမေျမာက္ဘူး။ ေနရာတကာ ထပ္ေနတယ္ဆုိၿပီး ေကာ္မတီ ၇ ခုအထိ ျပန္ၿပီးေလွ်ာ့ခ်တယ္။ ကေလးသူငယ္အခြင့္အေရးေကာ္မတီကုိ ဖြဲ႕စည္းဖုိ႔အတြက္ေတာ့ ေဆြးေႏြးဖူးတယ္။ ဒါေပမယ့္ အထမေျမာက္ဘူး”ဟု ေဒၚမရန္ဂ်ာဆုိင္းေခါန္က ေျပာသည္။
သက္ငယ္မုဒိမ္းမႈအျပင္ အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ခံရမႈမ်ားသည္လည္း ပုံစံအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ က်ယ္ျပန္႔လာသည့္အတြက္ ယင္းကိစၥရပ္မ်ားကို လုပ္ေဆာင္ေနၾကသည့္ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ားအေနျဖင့္ လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျပဳလုပ္သင့္ေၾကာင္း ၎က ထပ္မံေျပာဆုိသည္။
“ေမးခြန္းေမးမယ္ အဆုိတင္မယ္ဆုိရင္ အခုဒီမွာျဖစ္ေနတဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြ ေဒတာေတြ အတိအက်ရရိွဖုိ႔ လုိအပ္တယ္။ လုိေတာ့ မီဒီယာမ်ားေသာ္လည္းေကာင္း၊ အမ်ိဳးသမီးေရးရာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အမ်ိဳးသမီးက႑ေတြ ျဖည့္ဆည္းေပးေနတဲ့ CSO ေတြလည္းေကာင္း သူတုိ႔ဆီမွာ ပုိၿပီးတိက်တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြရိွတယ္။ သူတုိ႔က ကၽြန္မတုိ႔နဲ႔ပူးေပါင္းဖုိ႔ လုိအပ္တယ္”ဟု ေဒၚမရန္ဂ်ာဆုိင္းေခါန္က ေျပာသည္။
ထုိ႔အျပင္ အျခားအခန္းက႑မ်ားတြင္ လႈပ္ရွားေနၾကသည့္ အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ား အေနျဖင့္လည္း လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ကာ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ရန္လုိအပ္သည္ဟု သူမက ထပ္ေလာင္းေျပာဆုိသည္။
“အစုိးရဌာနဆုိင္ရာေတြက လာေျဖရတယ္။ ေျဖတဲ့အတုိင္းပဲ လုိအပ္တဲ့ဟာကို ေဆာင္ရြက္ေပးဖုိ႔ လုိအပ္တယ္။ အဆုိတင္တယ္ဆုိရင္ အဆုိတင္ၿပီး မဲခြဲၿပီးဆုံးျဖတ္လုိက္တယ္။ အဆုိေအာင္ႏုိင္သြားၿပီဆုိရင္ ကတိက၀တ္ျဖစ္လာတယ္။ ဒါကုိဆက္ၿပီးေဆာင္ရြက္ေပးဖုိ႔အတြက္ အစုိးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းဆုိင္ရာ ၀န္ႀကီးဌာနေတြက ဆက္ၿပီးတာ၀န္ယူသြားရမွာျဖစ္တယ္”ဟု ေဒၚဂ်ာဆုိင္းေခါန္က ေျပာသည္။
ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္၂၀၁၆ ႏွင့္ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္တုိ႔၌ မုဒိမ္းမႈ ၆၆ မႈ ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး ၎င္းတို႔အနက္ ၁၆ ႏွစ္အထက္ မုဒိမ္းမႈ ၃၁ မႈႏွင့္ ၁၆ ႏွစ္ေအာက္ သက္ငယ္မုဒိမ္းမႈ ၃၁ မႈ ျဖစ္ပြားခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။ သက္ငယ္မုဒိမ္းမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေနသည္ကုိ ဆန္႔က်င္သည့္အေနျဖင့္ မတ္လ ၁၈ ရက္တြင္ ရန္ကုန္၊ မႏၲေလးႏွင့္ မေကြးတိုင္းေဒသႀကီးရွိ ၿမိဳ႕မ်ားတြင္ လက္ကမ္းစာေစာင္မ်ား ျဖန္႔ေ၀ျခင္းအျပင္ ေဟာေျပာပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ၾကမည္ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။
